HONDA VAAR ACADEMY
BRAND AAN BOORD
In het STC Next trainingscentrum in Rotterdam worden professionals en hulpverleners getraind om ervaring op te doen in noodsituaties op of rond het water. Er zijn daar allerlei faciliteiten voor het simuleren van brand aan boord. Vaarprofessional Marco Binnendijk van Dolphin Maritime krijgt er les in het blussen van verschillende soorten branden aan boord.
Op een snelle boot is een brandblusser verplicht. Dat is niet zonder reden. Benzine is licht ontvlambaar en op een brandende boot loop je kans op een explosie. Voor je gaat blussen moet je een paar basale zaken over brand weten en kennis hebben over blusmiddelen voor de verschillende soorten branden.
Branddriehoek
Bij een brand spelen minimaal drie factoren een cruciale rol. Deze factoren worden weergegeven in de zogenaamde branddriehoek. De drie factoren zijn: brandstof, zuurstof en warmte. Neem je een van de factoren weg, dan zal de brand worden geblust of uitdoven.
Als je de brandstoftoevoer afsluit en er geen brandstof meer de vuurhaard kan bereiken, zal de brand doven. Zuurstof kun je van de brandhaard weghalen door de brand te smoren met een waterlaag of met een koolzuurblusser. Koolzuur is werkzaam door het verdringen van de zuurstof. Tenslotte kun je de ook temperatuur van de brand verlagen, bijvoorbeeld met water. Water heeft een groot koelend effect doordat het verdampen veel energie kost. Ook verdringt de gevormde stoom de zuurstof.
Brandblussers
Er zijn meerdere soorten brandblussers. Er is rondom de boot voldoende water beschikbaar, maar je kunt bijvoorbeeld vloeistofbranden, zoals van benzine, niet met water blussen. Daarom is het goed om altijd een goedgekeurde brandblusser aan boord te hebben. Tip: haal de brandblusser in de winterstalling van boord en check elk voorjaar bij het inruimen of de keuringsdatum van de blusser niet is verlopen. Ook is het goed om bij een onder druk staande blusser te checken of de manometer nog in het groen staat. Laat de blusser elke twee jaar keuren. Blussers tot 2 kg moeten na 15 jaar helemaal worden vervangen.
Dit zijn de meest voorkomende soorten blusmiddelen voor aan boord:
- Water is een goedkoop middel met een groot koelend effect. Nadeel: water kan gevaarlijk zijn bij gebruik op brandende benzine of olie. Ook kan elektrische apparatuur gevaar opleveren door kortsluiting.
- Poeder is geschikt voor vele soorten branden en is niet elektrisch geleidend, zoals water. Poederblussers ontlenen hun werking aan het afsluiten van de brandhaard van zuurstof door een laag over de brand te spuiten. Nadelen van een poederblusser zijn de schade die het poeder aan elektronische apparatuur of motoronderdelen oplevert.
- Schuim. Schuimblussers zijn gevuld met water en een schuimvormend middel. De blussende werking van schuim berust net als bij een poederblusser op het wegnemen van de zuurstof door afdekking.
- CO2 blussers zijn te herkennen aan een zwarte koker aan het uiteinde van de slang. Tussen de koker en de slang zit een handvat, dat je tijdens gebruik van de blusser kunt vasthouden. Het uiteinde van de koker wordt zelf te koud om vast te houden. Deze blussers werken door het wegnemen van de hitte en het afsluiten van zuurstof door het afdekken van de brand.
- Aerosols zijn moderne blusmiddelen. Een houder met aerosol wordt in de motorkamer geplaatst en laat het middel los bij een bepaalde temperatuur. Dan gaat de aerosol een verbinding aan met de reactieve moleculen die ontstaan bij brand. Door te blussen met een aerosol dooft een beginnende brand binnen seconden en wordt vervolgschade voorkomen.
Brandklasse
Er zijn verschillende soorten brand. Om ze te kunnen onderscheiden worden ze in zogenaamde brandklassen ondergebracht, een groep van gelijksoortige branden met dezelfde kenmerken van de brandende stoffen. Op een brandblusser staat in grote letters aangegeven voor welke brandklasse de blusser geschikt is. De brandklassen zijn:
- Klasse A: Vaste stoffen Dit zijn branden van vaste stoffen zoals hout, papier, textiel etc. Een blusser met de aanduiding A is dus geschikt voor het blussen van vaste stoffen.
- Klasse B: Vloeistoffen Brandklasse B zijn branden van vloeistoffen en vetten. Een blusser met de aanduiding B is dus geschikt voor het blussen van vloeistoffen zoals benzine, olie, vetten enz.
- Klasse C: Gas Veel gassen zijn zeer brandbaar en ze zijn ondergebracht in brandklasse C. De blussers met deze aanduiding zijn geschikt voor het blussen van gassen, zoals butaan en propaan.
- Klasse D: Metalen zoals Lithium Bij brandklasse D heb je het over brandbare metalen zoals, zoals magnesium, aluminium, natrium, kalium, zirkonium en lithium (accu’s). Heb je lithium accu’s aan boord, zorg dan dat je ook een blusser met aanduiding D aan boord hebt.
- Klasse F: Frituur: Niet op boten Deze brandklasse is bedacht voor branden van grote hoeveelheden zeer hete oliën en vetten. Dit komt zelden aan boord voor en is meer voor snackbars e.d.
In het algemeen heb je aan boord van een boot met een Honda buitenboordmotor voldoende aan een AB of een ABC blusser.
In het algemeen geldt bij brand:
- Voorkomen is beter dan blussen.
- Houd brandblusmiddelen onder handbereik tijdens het varen.
- Elke brand, ook de kleinste, moet je direct met alle beschikbare middelen bestrijden.
- Zorg altijd dat de zuurstoftoevoer wordt afgesloten.
- Zorg voor het afsluiten van de brandstoftoevoer.
- Blus een vloeistofbrand nooit met water.
Hoe te handelen bij brand?
Op een boot heb je een hoop brandbare materialen bij elkaar. Ook is een boot zelf vaak gemaakt van brandbare materialen. Waarschuw bij brand eerst de bemanningsleden en de omgeving. Zorg dat vluchtwegen en luiken van buiten te openen zijn. Verlaat bij een grote brand zo snel mogelijk het schip. Houd er rekening mee dat bij brandende polyester jachten veel giftige rook en gassen vrij kunnen komen.
Voordat je gaat blussen controleer je of de manometer van de blusser in het groen staat. Is dat niet zo, dan is de kans groot dat je de brand niet met deze blusser kunt blussen. Als er geen andere blusser beschikbaar is, kun je een poging met de slechte blusser wagen. Dat is altijd beter dan niets doen.
Verwijder de borgpin. Richt de spuitmond op de onderkant van de brand. Als je de knijpkraan indrukt zal de blusser het blusmiddel in de richting van de brand loslaten. Blijf blussen totdat alle vuur volledig is gedoofd en wacht even om te zien of de vlammen niet weer oplaaien.