HET WATER OP - MET EPCO ONGERING

FRIESE MEREN

Friesland is de vaarprovincie bij uitstek. Je vindt er 24 grotere en kleinere meren die allemaal onderling zijn verbonden door sloten en kanalen. Geen enkel gebied in ons land heeft zo’n wijdvertakt vaarnetwerk als Friesland. Epco Ongering leidt ons rond in dit eindeloze vaarparadijs.

Foto's Laurens Koster

We beginnen onze rondvaart in Akkrum, onderdeel van de gemeente Heerenveen. Het is een echt waterdorp waar vaak het klassieke verhaal over twee enorm grote mannen wordt verteld. Ze heetten Manke Meine en Kromme Knillis en zouden samen rond 1400 een vaart hebben gegraven, die nu ‘de Boorne’ heet. Bij Akkrum kregen de reuzen ruzie en groeven elk verder een andere kant op. Zo ontstonden de Kromme Knillis en de Meinesloot.

Hylke en Sietse

Vanuit Akkrum varen we naar het zuidwesten en komen aan bij het plaatsje Terherne. Dit ligt aan de noordkant van het Sneekermeer en is vooral bekend van de verhalen van ‘De Kameleon’. Hier vind je in het Kameleondorp allerlei elementen rond de verhalen van de Friese tweeling Hylke en Sietse. Vooral met kinderen is dit een geweldige attractie. Het nabijgelegen Sneekermeer is het domein van de zeilers, met als hoogtepunten de Sneekweek en het SKS-skûtsjesilen. Bij het verlaten van het Sneekermeer moeten we oppassen. We varen bij Terherne namelijk de openstaande sluis in, waar de sluiswachters streng opletten of je niet te hard vaart en geen onnodige golfslag veroorzaakt. Het Prinses Margrietkanaal is de snelweg voor de beroepsvaart vanuit Lemmer naar de stad Groningen. Op dit lange kanaal varen enorme binnenvaartschepen gebroederlijk naast piepkleine bootjes en dat maakt het de gevaarlijkste waterweg van het noorden. Zoals op elke drukke vaarweg moet je ook hier veel over je schouder kijken, want het grootste gevaar komt altijd van achteren. De grote binnenvaartschepen hebben een enorme dode hoek, dus zorg dat je altijd de stuurhut blijft zien, dan ziet de schipper jou ook.

Verkoeling zoeken

Bij de Schouw kunnen we stuurboord uit, terug naar Akkrum, maar we draaien de andere kant uit, de Boorne op richting Jirnsum. Het eerste deel worden de oevers gedomineerd door jachthavens en werven. Verderop zie je op de oevers veel kinderen die in het water plonzen om verkoeling te zoeken. Er is een kerk en veel mooie grote boerderijen die met de geglazuurde dakpannen glinsteren in de zon. We varen onder de spoorlijn door, vlak bij het treinstation dat Akkrum deelt met het nabijgelegen Grou. Grou is net als Jirnsum oorspronkelijk een terpdorp, dus gebouwd op een verhoging in het land. Het is een gezellige watersportplaats, die vooral populair is vanwege het Pikmeer. Dit is een aaneenschakeling van kleinere meertjes, langs het Prinses Margrietkanaal. In het dorp heb je langs het water de nodige terrasjes. Overigens komt de naam Pikmeer van de ‘Piek’, een soort turf. Want ook in dit laagveengebied werd turf als energiebron gewonnen.

Over de snelweg

Vanuit het Pikmeer kun je over het Prinses Margrietkanaal naar het noordoosten. Daar ligt Eernewoude met het beroemde natuurgebied de Alde Feanen. Wij gaan de andere kant op via de Tynje naar Pean, waar langs de route een gezellige zeilschool te zien is. Er trekken hier bovengemiddeld veel zeiltjes door het landschap. Op weg naar Akkrum passeren we het Bokkummermeer en varen we over de snelweg A32 die tussen Heerenveen en Leeuwarden loopt. Over de snelweg varen kan dankzij het Leppa Akwaduct, waar de auto’s vijf meter onder ons doorrijden. Dan zijn we weer terug in Akkrum, waar we een groot aantal jachthavens zien. De gezellige restaurantjes aan het water lijken ons verleidelijk aan te kijken. Het is tijd voor een drankje.

We eindigen ons rondje bij jachthaven ‘Tusken de Marren’, Fries voor ‘Tussen de meren’. Deze dagtocht toont slechts een heel klein deel van alle vaarmogelijkheden van Friesland. Maar op deze tocht maak je zeker kennis met de unieke watersportmix van natuur en de gezelligheid van een aantal karakteristieke Friese dorpjes.

PRAKTISCHE INFORMATIE

Historie

De provincie Friesland kent een lange geschiedenis, die zelfs teruggaat tot de late IJstijd. Destijds trokken rendierjagers rond in het waterrijke gebied. Later vestigden er zich enkele Germaanse stammen die een koninkrijk stichtten. Dankzij de Christelijke kloosterlingen kwam de landbouw in opkomst en tot op de dag van vandaag is Friesland een agrarische provincie met vooral veel veeteelt. Friesland heeft een eigen taal, het Fries, waarin bijvoorbeeld alle plaatsnamen zijn weergegeven. Zo heet Sneek in het Fries Snits en het Pikmeer heet Pikmar. Er zijn in de Friese cultuur veel eigen lekkernijen, zoals Berenburg, suikerbrood en oranjekoek. Typisch Fries zijn sporten als kaatsen, fierljeppen, schaatsen en skûtsjesilen.

Geografie

Onze startplaats Akkrum ligt vlak bij Heerenveen, redelijk centraal in Friesland. De provincie bestaat voor ongeveer een derde uit water. Dan gaat het niet alleen over de meren, want ook een deel van de Waddenzee behoort tot de Friese wateren. Door het gecombineerde oppervlak is Friesland de grootste provincie van ons land. Tel je alleen het land, dan komt Friesland op de derde plek.

Hoe kom je er?

Akkrum ligt vrij centraal in Friesland aan de snelweg A32 tussen Heerenveen en Leeuwarden. Over het water is Akkrum vlak naast het Prinses Margrietkanaal goed te bereiken vanaf het Sneekermeer of vanuit Grou. Binnendoor kun je gemakkelijk varen naar Jirnsum, Terherne of het Pikmeer.

Snelheid

Over het algemeen is de maximum vaarsnelheid in Friesland 8 km/u. Op het Prinses Margrietkanaal geldt een maximumsnelheid van 12,5 km/u. De snelvaarbaan op het Sneekermeer mag worden gebruikt tussen 30 april en 30 september. Het gebied is aangegeven met gele tonnen. Binnen de snelvaargebieden is varen alleen toegestaan met een boot die een maximale waterverplaatsing van 1,5 m3 heeft. Andere snelvaargebieden vind je op het Heegermeer, het Slotermeer, de Fluessen en het Tjeukemeer. Op het IJsselmeer en de Waddenzee mag je overdag vanaf 250 meter uit de kust het hele jaar door snel varen, behalve in de vaargeul. In Friesland zijn overigens geen vergunningen nodig om te kunnen varen.

Overnachten

In Akkrum, Terherne en Grou zijn enkele hotels en relatief veel jachthavens en campings. Om met de boot te overnachten zie je in het gebied veel aanlegsteigers van Recreatieschap Marrekrite. Deze ‘gastheer van Friesland’ beheert 34 kilometer aan aanlegsteigers op driehonderd locaties en biedt de watersport overal in Friesland een gratis ligplaats in de vrije natuur. De ligduur per plaats is beperkt tot drie nachten. De diensten, ook voor het ophalen van huisvuil, zijn gratis.

Eten en drinken

In Friesland kun je op veel plekken uitstekend eten. In Akkrum is Restaurant De Koken een verborgen pareltje aan het water. Een bekende lunchgelegenheid is De Oude Schouw aan de kruising van het Prinses Margrietkanaal en de Boorne. In Grou is het bekende hotel Oostergoo befaamd om haar authentieke sfeer en het gezellige terras aan het water.

Traileren en tanken

In Akkrum, Terherne, Offingawier, Jirnsum en Grou vind je meerdere gratis trailerhellingen. Kijk voor informatie over alle trailerhellingen op trailerhelling.com. Brandstoffen vinden is aan het Friese water steeds lastiger. In Grou heeft Watersportbedrijf Anja zowel diesel als benzine aan de pomp. In Jirnsum kun je alleen diesel tanken bij een jachtwerf aan de Boorne. In Terherne kun je tanken bij watersportbedrijf Jachtbemiddeling Terherne Nautic. Vlak buiten deze vaarroute zijn er tankstations aan het water in Sneek en Eernewoude.

Boothuur

Vragen naar bootverhuur in Friesland is hetzelfde als vragen naar pizza in Italië. Met andere woorden, op vrijwel elke hoek van deze route en in elk geval in alle beschreven dorpen zijn boten in alle denkbare prijsklassen te huur. Een motorbootje met Honda buitenboordmotor kun je bij De Drijfveer in Akkrum huren.