HET WATER OP
Woerdense Verlaat en Nieuwkoopse plassen
Bijna iedereen kent Woerden, maar bij Woerdense Verlaat zullen niet veel mensen een aha-erlebnis hebben. Het is dan ook een heel klein dorpje met slechts 303 huizen en 800 inwoners. Maar met een rijke historie en omringd door water en natuur een perfecte omgeving voor een dag op het water.
Foto's Laurens Koster
Het water rondom Woerdense Verlaat hoort bij de Nieuwkoopse Plassen. Ook al gaat het hier om Hollandse Plassen die in het grensgebied van Utrecht en Zuid-Holland liggen, ze zijn nauwelijks bekend. Dat komt omdat van dit 1.400 hectare grote gebied een belangrijk deel, namelijk 1.000 hectare is aangewezen als natuurgebied. Daar mag je niet - of slechts met strenge beperkingen - varen. Midden in het Groene Hart beland je daardoor in een oase van rust.
Elektrisch
Als je hier rondvaart, kan dat op de doorgaande route tussen Woerdense Verlaat, Nieuwkoop en het dorpje Noorden gewoon met de vertrouwde, stille Honda buitenboordmotor. In de gedeelten tussen de legakkers door ben je aangewezen op een elektromotor. Gelukkig hebben we die mee, de Van Zutphen 500. Het is een lokaal bootje, want het merk is genoemd naar een werf die hier al in de zeventiende eeuw zat. De bouwer is watersportbedrijf en Honda dealer Slikkendam. Daar worden we er ook op gewezen dat je voor het varen in dit gebied een vaarvergunning moet aanvragen. Dat kan gelukkig online. Vanaf hier beginnen we onze route.
Café aan het water
We passeren eerst een zelfbedieningsbruggetje, waarbij de daar zwemmende meisjes een handje helpen door voor ons op de knop te drukken. Dan varen we door de schitterende Kadewetering. Onderweg maken we een stop bij de lage uitkijktoren, waarvandaan we het gebied prachtig kunnen bekijken. En we zijn niet de enigen, ook fietsers en wandelaars maken graag gebruik van de toren. Op de viersprong van Kadewetering, Vlietsloot en Meije gaan we eerst naar rechts, richting noorden. Dit is een lange rechte sloot, waarlangs flink wordt gewerkt aan het maaien van het riet. Aan het einde komen we bij het dorpje Noorden, waar we de boot afmeren voor het terras van café De Klinker. Na de lunch varen we vanuit Noorden naar het zuiden, terug over de Vlietsloot. Daar slaan we af richting de brede Maarten Freekenwei richting Nieuwkoop. Daar komen we op de Noordeinderplas, een groot meer met aan één kant chique huizen. Op het water spotten we veel zeiljachten en sloepjes, vooral elektro huursloepen.
We volgen de dijk tot aan Restaurant Tijsterman en varen dan naar het zuiden totdat we - voor de Geitenkamp - de doorgang naar het westen in varen. We passeren een paar jachthavens en een schattig pleintje met het terras van restaurant Lekker aan het water, een kerk en een losstaande klokkentoren bij de dorpsstraat. Dit is duidelijk het relaxte centrum van Nieuwkoop. We vervolgen onze weg en varen tot Café Het Praathuis. Daar pakken we de vaart zuidoostelijk tot Strand Zomer. Daar even voorbij gaan we onder de ‘magere’ ophaalbrug ‘de Kwakel’ de Zuideinderplas op. Hier kunnen we kiezen: zuidwaarts richting de potloodvormige watertoren en het riviertje de Meije of terug via de legakkers en een deel van de route van de heenweg. Wij kiezen voor de route door smalle slootjes tussen de legakkers door naar de Nieuwkoopse Plassen. Voor ons is dat geen enkel probleem, de natuur is overweldigend mooi en verveelt geen moment.
Alternatieve route over de rivier
Mocht je liever naar huizen kijken, dan kun je vanaf de Zuideinderplas richting het riviertje de Meije. Dat bereik je via een zigzagvaart in zuidoostelijke richting, waar een grijs potlood uit het land lijkt op te rijzen. Het is de watertoren langs het kronkelende riviertje. Dit vormt de grens tussen de provincies Zuid-Holland en Utrecht. Als je deze alternatieve route terug volgt, ben je nog wel een paar uurtjes onderweg vanwege de bruggetjes en het meanderende stroompje. Bij het kruispunt in Zegveld kun je de Meije verlaten en bakboord uit terug richting het kruispunt met de Kadewetering. Ga je daar stuurboord uit, dan kom je terug bij Slikkendam.
Natuurlijke snackbar
De natuur is de baas op de door ons gekozen route. Er zijn weinig huizen, alleen lans de dijk tussen Noorden en Nieuwkoop, bijna geen havens, maar gelukkig wel een flink aantal restaurants aan het water. Overal spotten we volop bijzondere planten en dieren. Hier zie je de grootste populatie purperreigers of bijzondere planten als de groenknolorchis. Je ziet hier niet alleen moerasvogels, maar ook weidevogels of roofvogels. Ook de lepelaars worden hier frequent gespot. Er wordt weleens gezegd dat deze natuur een snackbar is voor vogels, want ze vinden hier volop schaaldiertjes, kikkers en kleine visjes. De natuur is hier midden in deze natte zomer knalgroen, maar er is ook veel kleur dankzij pinksterbloemen en koekoeksbloemen. Heel bijzonder is ook dat je hier ook reeën, vossen en zelfs otters kunt tegenkomen. Het riet is alom overheersend en wuift kalm, alsof het ons op het hart wil drukken ons tempo laag te houden. Wat zouden we anders ook moeten? Dit stuk natuur, midden in de Randstad is een mix van de Vinkeveense Plassen en het Weerribben gebied bij Giethoorn. Uniek dus en laten we dat vooral zo houden.
PRAKTISCHE INFORMATIE
Historie
De historie van Woerdense Verlaat gaat terug naar de 15de eeuw, want al in 1432 werden hier de eerste huizen gebouwd. Niet lang daarna werden de Hollandse waterbouwers actief en bouwden hier in 1448 een Verlaat, een schutsluisje. Het is de Slikkendammer sluis, in de dijk die uit slib (of slik) werd opgetrokken. Deze dijk beschermde het lagergelegen gebied rond Woerden tegen het water. Ooit, voor de 16de eeuw, heette dit gebied Holland, dat komt van Houtland. Het was een plek waar dichte bossen stonden. In een tijd waarin iedereen nog op hout kookte en de huizen verwarmde, kwam de meeste energie uit dit land. Maar de bevolking van Holland groeide, steden als Utrecht en Amsterdam hadden steeds meer hout nodig, zodat het hier in rap tempo werd ontbost. In de 16de eeuw ontdekten de bewoners dat je ook op een andere manier kon stoken. Als je een plag uit de zachte grond stak, hield je een brok vergane plantenresten op je schop over. Legde je dat te drogen, dan brandde dat als een lier. Je begrijpt, die plag met plantenresten was veen, en het gedroogde veen werd turf genoemd. Turfjes werden met een speciale turfsteker gestoken om mooie gelijkmatige turfjes te krijgen. Ze werden op de akkers naast de plek waar ze werden gestoken, te drogen gelegd. Daardoor ontstonden de lange smalle stroken grond, die legakkers werden genoemd. Als er veel turf was weggehaald, regenden de gaten vol. Zo ontstonden de Plassen rond Nieuwkoop.
Geografie
Woerdense Verlaat ligt op nog geen 20 kilometer van Utrecht, 30 km van Amsterdam en 50 km van Den Haag. De kleine plaats is door een stelsel van vaartjes dwars door de natuur verbonden met het plaatsje Noorden en de Nieuwkoopse Plassen.
Hoe kom je er?
Het gebied is wat kleiner dan de verderop gelegen Vinkeveense Plassen. Wil je van hier naar Amsterdam varen, dan kan dat via de sluis en dan naar Wilnis, Vinkeveen en Ouderkerk. Je kunt ook de andere kant op, via Noorden en Nieuwkoop naar Alphen aan de Rijn of naar Woerden. Van daaruit kun je verder varen richting de rest van de wereld.
Snelheid en bijzondere regels
Als je in het Nieuwkoops Plassengebied wilt varen, heb je in een aantal gevallen een vaarvergunning nodig. Voor het varen met een kano, roeiboot, surfplank, zeilboot of ander vaartuig zonder (elektro)motor is geen vergunning nodig.
Als je met een motorboot of elektromotorboot vaart, moet je een vergunning kopen. Dat kan via internet: https://vaarvergunningen.nieuwkoop.nl/?pk_campaign=Redirects&pk_kwd=vaarvergunning Houd je aan de vaarregels en vaar niet harder dan 6 km per uur.
Overnachten
De bekendste overnachtingsplek is Hotel-Restaurant De Watergeus in Noorden. Iets eenvoudiger is Hotel-Restaurant Zuideinde. Moderne overnachtingsmogelijkheden zijn The Lake Inn, Bedjeplusbootje.nl en Dobberhuisje. Dat laatste is een 35m2 groot zelfvoorzienend huisje in de natuur met twee slaapkamers. Er zijn veel lokale bewoners die (een deel van) hun huis beschikbaar stellen voor B&B of verhuur voor langere tijd.
Eten en drinken
Restaurant Tijsterman heeft een terras aan het water en dat geldt ook voor Strand Zomer. Voor fietsers is ook Happerij de Hoeve goed bereikbaar. Dat is betaalbaar, net als ’t Vliegend Paard. Ook bij de Hotels Zuideinde en De Watergeus kun je terecht voor een smakelijke maaltijd. In Noorden heb je ook een paar terrassen aan het water, zoals Bistrobar ’t Leeuwtje. En café de Klinker.
Traileren en tanken
Aan het water is rondom de Nieuwkoopse Plassen geen tankstation. Wel is op loopafstand van het water in Nieuwkoop een BP en een Orange Gas tankstation. Een trailerhelling vind je bij Tijsterman in Nieuwkoop en in Zegveld is een beperkte helling aan de Meije 221. Bij Slikkendam in Woerdense Verlaat hebben ze een kraan, waarmee boten te water kunnen worden gelaten.
Boothuur
In Nieuwkoop kun je op veel plekken boten huren, zoals bij Zuideinde, Lake Inn, Tijsterman, Plaszicht, Sloepverhuur Nieuwkoop, ITN Elektroboten, Gebr. Hoogerwerf, of de visboten van Groenendijk. In Noorden kun je boten huren bij Nikano en in Woerdense Verlaat bij Slikkendam Watersport.
