SHOCK MITIGATION
G-krachten op je lijf
Shock mitigation is de Engelse term voor het opvangen van schokken. Snelle watersporters weten hoe belangrijk dat is. Als je over de golven springt, komen er op de romp van de boot, maar ook op de bestuurder enorme G-krachten te staan. Hoe zit dat precies en hoe kun je ze het beste opvangen? We vragen het Marco Binnendijk, die professionele bestuurders van snelle boten bij politie, de marine en reddingsdiensten traint.
Zwaartekracht
Je zou het niet zeggen, maar dezelfde krachten als die Max Verstappen ondervindt in bochten met 300 km per uur, komen ook op je lijf te staan als je met een snelle boot springt, namelijk dik 6G. Bij Max is het een constante druk, bij de watersport zijn het piekbelastingen. Om te weten wat 6G is, moet je eerst weten wat 1G is. In de ruimte is nauwelijks zwaartekracht en daarom blijven astronauten zweven. De G staat voor Gravity, dat is de aantrekkingskracht die de aarde door middel van de zwaartekracht uitoefent. 1G is dus het gewicht van je lichaam en 2G tweemaal het lichaamsgewicht, etc.
Achtbaan
Bij verandering van snelheid neemt ook de G-kracht, zeg maar de kracht die je lijf ondervindt, toe. Op een boot die op een golf omhoog gaat, kan dat oplopen tot 4G en dat is alsof je lichaam vier keer zo zwaar aanvoelt. Daalt de boot, dan valt de kracht weg, tot het moment dat de boot het water weer raakt. Dan is het alsof je op een betonnen muur botst en lopen de G-krachten op tot wel 6 of 7G. Dat zijn we ons lang niet altijd bewust. Nu kan je lichaam wel wat hebben, met 4G hebben de meeste mensen en zeker jonge, niet zoveel problemen. Maar hoe hoger de snelheid, hoe hoger de sprong of hoe scherper de bocht, hoe meer G-krachten er om de hoek komen kijken. Het kantelpunt van de boot ligt achterin, dus hoe meer naar voren, hoe groter de klappen. Ouders die hun kleine kinderen in de preekstoel met de benen overboord laten hangen moeten zich maar eens op het hoofd krabben, als ze bedenken dat ze de kids blootstellen aan enorme klappen van 6G, los nog van het gevaar van overboord vallen en er overheen varen. Je moet er niet aan denken.
Ergonomie
Sommige mensen met een nieuwe snelle boot, krijgen last van hun nek of hun rug. De spieren rond de wervelkolom moeten tijdens het snelvaren veel grotere krachten opvangen dan ze gewend zijn. Zeker oudere en kwetsbare mensen, en helemaal mensen met hernia’s of rugklachten moeten daar mee oppassen, want die G-krachten wreken zich op de kwetsbare shock-absorberende delen van je lichaam zoals je tussenwervelschijven. Het opvangen van schokken en klappen op de boot kun je verbeteren door je bewust te worden van de krachten en een paar slimme maatregelen te nemen. In de eerste plaats: beheers je snelheid. Ten tweede: bouw langzaam je G-krachten op. In het begin kun je dus beter niet te hoog springen, geen hele korte snelle bochten maken en zeker niet te snel afremmen. Verder kun je ‘shock mitigation’ voor elkaar krijgen door de ergonomie van je stuurplek aan te passen, dus met zitplaats, stuur en gashandel op de logische plekken zodat je ze onder alle omstandigheden gemakkelijk vast kunt houden. Veel van de klappen op je rug kun je opvangen door je stuurhouding te verbeteren, dus door je knieën licht gebogen te houden en een goede stuurstoel aan te schaffen, liefst geveerd.
Professionals
Dat ergonomie belangrijk is, zie je ook op boten van reddingsdiensten, politie en kustwacht. Voor hen is vanuit de arbowetgeving goede schokdemping verplicht. Daarom hebben ze zonder uitzondering allemaal geveerde stuurstoelen en ergonomische stuurplekken, zodat ze de maximale controle over stuur en gashandle hebben tijdens snelle manoeuvres. Voor snelle watersporters geldt dus: pas je snelheid aan, blijf geconcentreerd en zorg dat goed bent voorbereid op de krachten die de bewegingen van de boot op je uitoefenen. Zorg dat je goed zit, je rug recht houdt en de G-krachten met je knieën kunt opvangen. Daar komt nog bij: zorg dat de boot goed is getrimd. Als de boot te ver naar achter is getrimd, beuken de golven tegen de onderkant en krijg je steeds onnodige klappen. Trim je vlakker, dan veert de boot in dankzij de vorm van het onderwaterschip. In de volgende editie geven we mede daarom aandacht aan de optimale trim van boot en motor.
Marco Binnendijk van Dolphin Maritime & Dolphin RIB-Adventure vat alle informatie in de volgende video nog eens kort samen.
